"Edukacja i praca"

Etapy edukacji

Kształcenie obowiązkowe trwa w Polsce 10 lat i obejmuje ostatni rok edukacji przedszkolnej, 6-letnią szkołę podstawową oraz 3-letnie gimnazjum.

System oświaty w Polsce jest centralnie zarządzany przez Ministra Edukacji Narodowej. Administrowanie szkołami (zarówno podstawowymi i średnimi) jest zdecentralizowane. Poszczególne rodzaje jednostek samorządu terytorialnego zarządzają różnymi typami szkół:

• Gmina zarządza przedszkolami, szkołami podstawowymi i gimnazjami;
• Powiat zarządza szkołami średnimi II stopnia;
• Województwo zarządza placówkami o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.

Obywatel w podróży Planowanie, Przemyślana organizacja wyjazdu, Poznanie możliwości, zagwarantowanych podczas pobytu za granicą, Konstytucja RP, art. 36 Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony RP.

Utrata dokumentów za granicą W przypadku utraty dokumentów i pieniędzy w obcym kraju należy skontaktować się z polską placówką dyplomatyczną lub konsularną, w przypadku jej braku, z placówką konsularną państwa należącego do UE, gdzie istnieje: Możliwość zaciągnięcia pożyczki, niezbędnej do powrotu do kraju, Potwierdzenie tożsamości oraz wyrobienie paszportu tymczasowego, Wydanie Europejskiego Dokumentu Podróży ETD, W przypadku aresztowania, powiadomienie rodziny o przyczynach, dalszych procedur oraz grożących kar. Przed wyjazdem zrób kserokopie paszportu lub dowodu osobistego.

Praca w Polsce:

zalety - bliskość rodziny, używanie ojczystego języka

wady - niskie zarobki, wysokie podatki, słabe warunki pracy

Praca za granicą:

zalety - super zarobki, niskie podatki, super warunki pracy, nauka innego języka, poznawanie obcokrajowców

wady - jesteś poza ojczyzną i daleko od rodziny

"Prawa człowieka"

Prawa człowieka stanowią zawarty w najważniejszych dokumentach prawa międzynarodowego katalog uprawnień, których ochrona powinna być szczególnym przedmiotem troski istniejących państw.  

Prawa obywatelskie i polityczne:

- Prawo do życia
- Wolność od tortur
- Wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej
- Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
- Prawo do sprawiedliwego procesu
- Prawo do prywatności
- Wolność myśli, sumienia, religii i przekonań
- Wolność zrzeszania się
- Prawo do własności

Prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne:

- Prawo do pracy
- Prawa rodziny
- Prawa do godnego poziomu życia
- Prawo do zdrowia
- Prawo do nauki
- Prawa kulturalne

"Prawo"

Dzielimy na naturalne i stanowione.
Prawo stanowione (pozytywne)
Musi być zapisane i odpowiednio ustanowione. Obowiązuje wszystkie osoby przebywające na terytorium danego państwa.

Prawo naturalne zespół norm wiążących społeczeństwo i władzę, które istnieją niezależnie od woli ludzi, ponieważ zostały ustanowione przez Boga i/ lub wynikają z natury. Istotą prawa naturalnego jest, iż istnieje nieżalenie od świadomości ludzkiej i powszechnie obowiązuje społeczeństwo i władzę, bez względu czy są one przez tą władzę ustanowione i uznawane. Nauka kościoła katolickiego wywodzi ten rodzaj prawa z natury człowieka, obdarzonego przez Boga rozumem i wolną wolą.
Funkcje prawa
- Regulacja życia społecznego – eliminacja zachowań niezgodnych z prawem, zapewnianie ładu społecznego, poczucia bezpieczeństwa

- Represyjna – wymierzanie kary za przestępstwa

- Wychowawcza - prawo ma kształtować trwałe motywacje do pozytywnych zachowań

- Dystrybucyjna – tworzenie odpowiednich zasad rozdziału dóbr społecznych oraz świadczeń (pomoc socjalna, becikowe; bogatsi płacą wyższe podatki)

- Kulturotwórcza – integruje społeczeństwo żyjące w danym państwie, utrzymuje ciągłość historyczną narodu i państwa


Prawo karne
Ten rodzaj prawa gwarantuje zachowanie ładu społecznego, ponieważ poczucie bezkarności mogłoby doprowadzić do wzrostu negatywnych zachowań. Kara ma oddać stopień potępienia dla sprawy i czynu przestępcy, mimo że nie naprawi wyrządzonego zła. Dla zapobiegania przestępstw ważniejsza jest nieuchronność wykrycia i osądzenia zbrodni niż surowość kar. Czyny zabronione możemy podzielić na wykroczenia i przestępstwa.
Rodzaje przestępstw
- Zbrodnie – grozi za nie kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata

Przestępstwa ze względu na sposób ścigania możemy podzielić na:
- Ścigane z urzędu – dowody w sprawie są zbierane niezależnie od tego, czy osoba pokrzywdzona zwróciła się z wnioskiem o wszczęcie postępowania

- Ścigane na wniosek – osoba pokrzywdzona złożyła odpowiednie zgłoszenie o popełnieniu przestępstwa
Prawo cywilne
W postępowaniach cywilnych bardzo często korzysta się z instytucji sądów polubownych. Ich wyroki podlegają wykonaniu w takim samym zakresie, jak wyroki innych sądów i są skuteczne, ponieważ nie przysługuje od nich odwołanie (poza przypadkami określonymi w Kodeksie postępowania cywilnego). Coraz większa popularność sądów polubownych wynika z krótkiego terminu rozstrzygania sporów. Organy te najczęściej zajmują się takimi sprawami jak rozwody, unieważnienia małżeństw czy postępowania o ustalenie ojcostwa.
Prawo pracy
Umowę o pracę możemy zawrzeć na czas nieokreślony, na czas ściśle określony lub na czas wykonania pracy (np. budowa domu). Stosunek pracy ustaje w momencie rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron lub na drodze wypowiedzenia przez jedną ze stron. Polak zatrudniony na pełny etat powinien spędzać w pracy 40 godzin w tygodniu, a wraz z nadgodzinami – 48. Podstawowe obowiązki pracodawcy to m.in.:

- Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
- Terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia oraz udzielanie urlopu wypoczynkowego
- Zgłoszenie pracownika do społecznego i powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego
- Ułatwianie pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych
- Wydanie świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy


Podstawowe obowiązki pracownika
- Sumienne i staranne wykonywanie pracy
- Stosowanie się do poleceń przełożonych dotyczących pracy, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub postanowieniami umowy o pracę
- Przestrzeganie regulaminu pracy i obowiązującego porządku, zasad BHP, przepisów przeciwpożarowych
- Przestrzeganie tajemnicy informacji poufnych
Prawo administracyjne
Administrowanie polega na rządzeniu – w państwie zajmują się tym wyspecjalizowane organy takie jak administracja rządowa lub samorząd terytorialny. Polskie prawo administracyjne nie zostało jeszcze skodyfikowane, a jego normy istnieją w wielu ustawach oraz innych aktach normatywnych. Organy administracji publicznej tworzące akty tego rodzaju prawa to: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Minister, centralny organ administracji państwowej, Wojewoda, Sejmik województwa, Rada powiatu, Rada gminy.
Sposoby egzekwowania prawa
Sankcje
(Sankcja, aby spełniała swoją rolę powinna być dolegliwa, nieuchronna i proporcjonalna do określonego zachowania i czynu.)

WOS nowa era (powtórzenie) "Obywatelstwo"

Argumenty uzasadniające konieczność posiadania dowodu osobistego.

• stwierdzający tożsamość osoby
• poświadczający obywatelstwo polskie
• uprawniający do przekraczania granic państw 

Nabycie i uzyskanie obywatelstwa :

- prawo krwi; dziecko nabywa obywatelstwo rodziców bez względu na miejsce urodzenia 

- prawo ziemi; nabywa obywatelstwa następuje w czasie urodzenia na danym terytorium danego państwa 

List otwarty – tekst interwencyjny napisany przez autora (lub sygnatariuszy) w formie bezpośredniej do szerokiego grona odbiorców, np. do mieszkańców, podany do publicznej wiadomości (np. poprzez publikację w prasie) w celu zwrócenia uwagi opinii publicznej na przedstawianą sprawę lub wymuszenie zajęcia w tej sprawie (określonego) stanowiska przez adresata listu.

Marsz protestacyjny- zebranie się co najmniej 15 osób na otwartej przestrzeni , w tym liczą sie tylko osoby pełnoletnie.

ZGROMADZENIE NARODOWE - w jego skład wchodzi sejm i senat. Izba wyższa, czyli senat, składa się ze 100 senatorów. Izba niższa, która jest sejm, składa się z 460 posłów. Członkowie obu izb wybierani są w wyborach powszechnych, tajnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, na kadencję 4 - letnią. W parlamencie mogą zasiąść partie, które w wyborach przekroczyły 5% próg wyborczy. Koalicje muszą osiągnąć próg 8%. Wybory do Senatu odbywają się zgodnie z zasadą większościową, co oznacza, że mandaty zdobywają osoby, które w danym okręgu uzyskali największą liczbę głosów. Wybory do sejmu odbywają się natomiast według zasady proporcjonalnej.

SEJM - w jego skład wchodzi 460 posłów. Są oni wybierani w wyborach pięcioprzymiotnikowych (równych, tajnych, proporcjonalnych, bezpośrednich i powszechnych). Sejm wybierany jest na cztery lata, a jego kadencja rozpoczyna się w dniu, gdy izba zbierze się na pierwsze posiedzenie. Kadencja ulega zakończeniu w dniu, który poprzedza pierwsze posiedzenie nowo wybranego sejmu. Do zadań izby niższej należy ustawodawstwo, funkcja kreacyjna, oraz sprawowanie kontroli nad rządem i innymi jednostkami państwa. Najważniejsze zadania sejmu związane są z funkcją ustawodawcza. W ustawach regulowane są takie dziedziny jak: prawa i wolności obywateli, sposób działania o organizacji naczelnych organów państwa, sposoby sprawowania nad nimi kontroli. Szczególne znaczenie ma tutaj ustawa dotycząca budżetu. Ustawy wydawane przez sejm, mogą również upoważniać Prezydenta do ratyfikacji, w imieniu polskiego państwa, umów międzynarodowych (także do ich wypowiadania).

1.Ordynacja proporcjonalna – szczególny sposób przeliczania preferencji wyborców na liczbę mandatów partii lub preferencji wyborców na liczbę głosów kandydata na urząd państwowy w procesie wyłaniania reprezentanta , co ma duże znaczenie w wyborach.

2.Ordynacja większościowa – system ordynacji wyborczej, w którym mandaty otrzymują kandydaci, bądź tylko jeden kandydat, który uzyskał określoną prawem większość głosów w danym okręgu wyborczym. Za typową ordynację większościową wielu politologów uważa system ordynacji wyborczej w jednomandatowych okręgach 'pierwszy na mecie', gdzie zwycięża tylko jeden kandydat


Ordynacja wyborcza (lub system wyborczy) – zbiór przepisów wchodzących w skład tzw. prawa wyborczego regulujących sposób przeprowadzenia wybórw, a w szczególności zasady wyłaniania ich zwycięzców i podziału mandatów.


1.1 Ordynacja proporcjonalna:
a) zalety: Głosuje się na listy wyborcze, czyli partie - nie na kandydatów nazwiskami. Sumuje się głosy każdego człowieka. Przeciwko rozdrobnieniu w Polsce wprowadzono do tego przelicznika progi procentowe 5% dla partii, 8% dla koalicji, stały przelicznik, gdzie przy rozdziale mandatów premiuje się 2 partie duże .

b) wady: Wystepuje tu zjawisko głosów straconych przez klauzule zaporowe (progi procentowe 5% i 8%). Premiuje on 2 główne i najbardziej silne partie polityczne, mniejsze partie mają małe szansę na jakikolwiek mandat bez założenia koalicji.

2.1 Ordynacja większościowa:
a) zalety: Nie istnieje tu zjawisko głosów straconych, każdy głos jest ważny. Tyczy się mniejszych społeczności lokalnych.

b) wady: Mandaty otrzemuje partia, kandydat który uzykał określoną ilośc głosów (ważna tu jest popularność nazwiska i szerokość działania). Każda partia wystawia tyle członków ile pozwala jej na to okrąg - przewążnie 2 lub 3.


Prawo wyborcze.

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw

Prawo wybierania do rady gminy ma obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, stale zamieszkuje na obszarze działania tej gminy oraz został wpisany do prowadzonego w tej gminie stałego rejestru wyborców. 

Wybory do senatu zasady

Powszechność wyborów do Senatu ma dwa aspekty. Czynne prawo wyborcze zyskuje każdy obywatel polski, który ukończył 18 lat, bez względu na płeć, przynależność narodową i rasową, wyznanie czy czas zamieszkiwania w Polsce. Bierne prawo wyborcze zaś, czyli prawo zostania wybranym, przysługuje każdemu obywatelowi polskiemu, który ukończył 30 lat i ma czynne prawo wyborcze.